Op termijn is bijna elke ondernemer een verkoper van zijn of haar bedrijf. Uiteraard wilt u een goede overnamesom krijgen voor uw bedrijf. Hoe werkt de waardering? Waarmee kunt u rekening houden? In dit artikel leest u meer over de waarde van goodwill en welke rekenmethodes er bestaan om een bedrijf te waarderen.
Goodwill is de meerwaarde van uw bedrijf, bovenop de waarde van de activa (bezittingen) en passiva (schulden). De goodwill van uw bedrijf hangt af van wat er in de toekomst verdiend kan worden. Hierdoor kan het lastig zijn om de waarde van de goodwill vast te stellen. Vaak vormen de resultaten uit het verleden de basis voor de toekomstprognoses. Dan is het belangrijk dat die resultaten realistisch zijn.
Het bepalen van de goodwill gebeurt in principe in 3 stappen.
Stap 1: bereken de overwinst
In het algemeen is goodwill de vaste waarde van de te verwachten toekomstige overwinsten van een bedrijf over een periode van jaren. De grondslag voor het bepalen van de goodwill is de overwinst. De overwinst is de winst die overblijft na de ondernemingsbeloning en voor de rente over het eigen vermogen.
Rekenvoorbeeld grondslag goodwill
Een bedrijf maakt 150.000 euro winst, u als eigenaar keert zichzelf 80.000 euro ondernemingsbeloning uit. De overwinst is dan 70.000 euro.
Let op: deze vuistregel bepaalt niet de uiteindelijke prijs die er voor de goodwill wordt betaald. Dit hangt af van de koper, verkoper en het onderhandelingstraject.
Stap 2: normaliseer de resultaten
Voor een goede goodwillbepaling worden de resultaten genormaliseerd, dat wil zeggen, corrigeren voor de nieuwe situatie. Heeft u een eigen pand dat fiscaal al is afgeschreven of is de hypotheek al afgelost? Dan zijn deze kosten in de resultatenrekening laag. Maar de nieuwe eigenaar heeft deze kosten straks wel. Hij koopt of huurt de bedrijfsruimte namelijk tegen de reële waarde. Deze hogere kosten hebben invloed op de winst van de nieuwe eigenaar en dus ook op de waarde van de goodwill. De waarde van de goodwill is dan lager.
Rekenvoorbeeld bij stijgende kosten
Laten we waardevermindering voor ons rekenvoorbeeld zetten op 30.000 euro. De overwinst is dan nog 40.000 euro.
Stap 3: bepaal de risico’s
De overwinst is de ruimte die jaarlijks gebruikt kan worden voor de rente en aflossing van de goodwill. De overwinst wordt dan met een bepaalde factor vermenigvuldigd. Deze factor ligt vaak tussen de 0 en 5 en is afhankelijk van factoren als: bedrijfsactiviteiten, uitstraling van het bedrijf, afhankelijkheid van de oude eigenaar, concurrentie, de bedrijfsformule en brancheontwikkelingen. Is er veel risico, dan is de factor laag. Bij weinig risico is de factor hoog.
Rekenvoorbeeld bij gemiddeld risico
Voor ons rekenvoorbeeld gaan we uit van een gemiddeld risico en we pakken factor 2,5. Dit geeft de volgende rekensom: 40.000 x 2,5 = 100.000, de waarde van de goodwill is dus 100.000 euro. Let op: uitgevoerde berekening is zeer vereenvoudigd voor de beeldvorming, in de praktijk spelen diverse factoren, historische en toekomstige kostenstructeren en persoonlijke aspecten een belangrijke rol.
Goodwill binnen de familie?
De Belastingdienst is extra scherp op de goodwill bij verkoop aan een koper in de familiesfeer. Zeker bij bedrijfsovername binnen de familie wordt de goodwill namelijk wel eens te laag gewaardeerd. De Belastingdienst gaat soms dan zelf de goodwill berekenen. Zij bepaalt dan de overwinst en vermenigvuldigt deze met een factor 2,5 à 3. U betaalt de belasting, óók als u geen goodwill heeft ontvangen. Laat u dus voorlichten om vervelende situaties te voorkomen.
Rekenvoorbeeld naheffing goodwill
In ons rekenvoorbeeld was de overwinst 40.000 euro. In het ergste geval krijgt u een heffing over ruim het dubbele bedrag.
Verschillende rekenmethodes bij waardebepaling
Naast de eerder weergegeven (versimpelde) goodwill berekening bestaan er nog diverse andere rekenmethodes bij een waardebepaling. Het is de vraag of er zoiets bestaat als de ‘objectieve waarde’ van een bedrijf. Uw belangen en die van potentiële kopers spelen altijd mee. Ook zijn er veel verschillende waarderingsmethodes. Elke methode geeft een andere waarde aan uw bedrijf en kent voor- en nadelen. We omschrijven kort vier veelgebruikte methodes.
1. Vuistregels/multiples
In het mkb worden vuistregels ofwel multiples veel gebruikt. U kijkt hierbij naar de behaalde resultaten in het verleden en niet naar verwachtingen van de toekomst. Het gaat om formules zoals ‘0,9 keer de jaaromzet’, ‘5 keer de nettowinst’ en ‘4 keer EBIT (Earnings Before Interest and Taxes)’.
- Voordeel: u kunt zeer eenvoudig en snel de waarde van uw bedrijf bepalen.
- Nadeel: de geschatte waarde is niet altijd realistisch. Bij een snelgroeiend bedrijf wordt de bedrijfswaarde bijvoorbeeld te laag gewaardeerd.
2. Intrinsieke waarde
Een andere rekenmethode die ook naar het verleden kijkt, is de intrinsieke waarde. Deze geeft de waarde van het eigen vermogen van de onderneming. Dus: het totaal van onder meer gebouwen, machines, voorraden en liquide middelen - verminderd met de schulden. De boekwaarde van het eigen vermogen vormt het uitgangspunt. Vervolgens worden hierop de stille reserves (verschil tussen de marktwaarde en de fiscale boekwaarde van de activa) en belastinglatentie (de te betalen belasting over dit verschil) gecorrigeerd.
- Voordeel: u kunt zeer eenvoudig en snel de waarde van uw bedrijf bepalen.
- Nadeel: de intrinsieke waarde zegt niets over de potentie om met deze middelen geld te verdienen. Het is uitsluitend een momentopname.
- Nadeel: de waarde is bij deze methode eenvoudig te manipuleren, bijvoorbeeld door afschrijvingstermijnen aan te passen.
3. Rentabiliteitswaarde
Bij de rentabiliteitswaarde kijkt u al meer naar de toekomst. Deze rekenmethode wordt vaak toegepast. Eerst bepaalt u de (genormaliseerde) winst op basis van gemiddelde winsten uit het verleden plus de winstprognoses voor de komende jaren. Vervolgens deelt u deze winst door het vereiste rendement op het eigen vermogen.
- Voordeel: dit is een realistische methode voor waardebepaling, die kijkt naar het verleden en naar prognoses voor de toekomst.
- Nadeel: er is veel ruimte voor discussie. Kijkt u bijvoorbeeld alleen naar de winst van afgelopen jaar of naar meerdere jaren? Klopt de winstprognose?
- Nadeel: bij het hanteren van ‘normale winst’ gaat u ervan uit dat de winst in de toekomst niet groeit. Dit is vaak niet realistisch.
4. Discounted CashFlow (DCF)
De Discounted CashFlow (DCF-)methode kijkt naar de toekomst. U brengt de toekomstige geldstromen vaak voor 3 of 5 jaar in beeld. Hierbij schat u de kasstromen in op basis van o.a. het businessplan. Voor elk jaar verrekent u de inkomende kasstromen met uitgaande geldstromen. Zo blijkt hoeveel vrije kasstromen er overblijven om bijvoorbeeld leningen af te lossen en rente te betalen.
- Voordeel: de DCF-methode gaat uit van de toekomstige situatie. En dit is juist relevant voor een koper én voor banken.
- Voordeel: de methode gaat uit van kasstromen en niet van manipuleerbare winstcijfers. Dit is het meest zuiver.
- Nadeel: de methode is gebaseerd op aannames. En prognoses kloppen altijd – totdat ze door de waarheid worden ingehaald. Dit kan, indien niet goed uitgevoerd, directe gevolgen hebben op de waarde (achteraf).
U ziet, met zoveel rekenmethodes, is een waardebepaling altijd subjectief. Dat geldt ook voor de bepaling van de waarde van de goodwill. Laat u dus goed voorlichten en/of adviseren.