Alles over Energiebesparingsplicht Industrie en Analyse Aandrijfsystemen

De energiebesparingsplicht geldt voor locaties van bedrijven en instellingen die per jaar vanaf 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m3 aardgas (equivalent) gebruiken. Bedrijven geven hieraan invulling door één van onderstaande mogelijkheden uit te voeren:  

• alle maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder uitvoeren; of  
• alle toepasselijke maatregelen van de Erkende Maatregelenlijsten voor energiebesparing (EML) uitvoeren.  

 Bedrijven met een energiebesparingsplicht moeten hierover eens in de 4 jaar rapporteren aan bevoegd gezag, zoals gemeente of provincie (informatieplicht energiebesparing).  

De onderzoeksplicht energiebesparing: geldt voor bedrijven en instellingen met een jaarlijks energiegebruik vanaf 10 miljoen kWh elektriciteit of 170.000 m3 aardgas (equivalent), en voor locaties van bedrijven waarvoor het Rijk de milieuregels bepaalt (onder de Omgevingswet). De onderzoeksplicht is alleen voor de activiteitgebonden maatregelen, bijvoorbeeld efficiënte elektrische aandrijvingen en niet voor gebouwgebonden maatregelen. 
 
De rapportage van het onderzoek energiebesparing moet een aantal specifieke analyses bevatten waaronder een analyse van de elektrische aandrijfsystemen, met daarin een specificatie van de kosteneffectieve besparingsmaatregelen.   

Ook de bedrijven met een onderzoeksplicht moeten eens in de 4 jaar rapporteren aan bevoegd gezag, zoals gemeente of provincie (informatieplicht).  

RVO heeft een Stappenplan Rapportageplichten energiebesparing gepubliceerd waarmee eenvoudig te controleren is welke rapportageplicht van toepassing is voor een bedrijf of instelling.

De berekening van de terugverdientijd voor een energiebesparende maatregel is gepubliceerd in de Staatscourant. Daarin staat ook een specificatie wanneer mag worden gerekend met vaste energieprijzen en wanneer met de eigen energieprijzen.  

Voor het toezicht en de handhaving op de energiebesparingsplicht, en de daarbij behorende informatie- en onderzoeksplicht, hebben de omgevingsdiensten het mandaat. Bedrijven dienen de onderzoeksplichtrapportage in via eLoket van Mijn RVO. De omgevingsdienst en bevoegd gezag kunnen deze rapportage daar ophalen. De omgevingsdienst beoordeelt de rapportage. Als de rapportage onverhoopt niet voldoet, zal de omgevingsdienst vragen om de rapportage te verbeteren en aan te vullen.  

Als servicebedrijf kun je vragen verwachten over besparingsmogelijkheden in aandrijvingen:   

• Hoe analyseer ik of het vervangen van een oude elektromotor rendabel is?  
• Of dat een frequentieregelaar toepasbaar is en voldoende energie bespaart om rendabel te zijn?  
• Waar zitten knelpunten in mijn aandrijvingen, mijn productielijnen, die oplosbaar zijn en meerwaarde geven qua energiebesparing, hogere uptime, lagere onderhoudskosten, en beter inzicht geven in productiekosten? 

Als servicebedrijf kan je je klanten op verschillende manieren assisteren met het aanleveren van informatie over: 

• Inventarisatie van de aandrijvingen   
  Hoofdkenmerken van elektromotoren, regelaars en gedreven applicaties met kenmerken van hun belasting, bedrijfstijd, locatie en verdere bijzonderheden.  
   
• Inventarisatie van energiestromen, verbruiken  
  Data verzamelen, verkrijgen van inzicht in het energieverbruik naar hoofd- en subgroepen bijvoorbeeld productielijnen, in de tijd (uur, dag, week, maand, jaar). Inzet van monitoring tools, uitlezen en verwerken. 
   
• Staat van onderhoud  
  Inventariseren van bijzondere situaties, onderhoudsprotocollen. 
   
• Wijze van regeling, proces control, onderhoud  
  Aanvullen van de inventarisatie met gegevens per aandrijving of groepen van aandrijvingen als opmaat naar selectie van kansrijke aandrijvingen, voorbeeld cases.  
   
• Mogelijkheden voor verbetering, van onderhoud tot en met vernieuwing  
  Uitvoeren van analyses op (groepen van) aandrijvingen naar mogelijkheden van verbetering, besparing; onderzoek van technische en economische haalbaarheid. Detail uitwerking van cases en inpassing in investerings- en onderhoudsplannen. 

• Rapporteren
  Assistentie bij opstellen en indienen van de rapportage voor bevoegd gezag. 
   
• Mogelijkheden voor financieren en het gebruik van subsidies  
  Assistentie bij onderzoek naar gebruik van regelingen voor financiering en subsidies

De rapportage van het onderzoek energiebesparing moet een analyse van de productieapparatuur en -installaties[*] bevatten, met daarin een conclusie over de energetische optimalisatie van de productieapparatuur en -installaties, en aanvullend een analyse van de elektrische aandrijfsystemen[**].  

RVO heeft een Sjabloon Analyse Aandrijvingen - Onderzoeksplicht gepubliceerd waarin de te volgen aanpak van het onderzoek is vastgelegd.   

Hierin zijn de volgende stappen aangegeven:  

1. Inventarisatie van de aandrijvingen  
2. Uitwerking van de rendabele besparingsmogelijkheden per aandrijfsysteem  

Je klant kan ook invulling geven aan de Scan Aandrijfsystemen met een beleidsverklaring over het huidig bedrijfsbeleid met betrekking tot aandrijfsystemen, aangevuld met uitgewerkte kosteneffectieve maatregelen die nog niet zijn uitgevoerd.  

Deze verklaring bevat een beschrijving van het beleid voor het ontwerp, gebruik, onderhoud en de vervanging van de elektrische aandrijfsystemen met het oog op efficiëntieverbetering en energiebesparing. Zie hiervoor het voorbeeld uit de Sjabloon Beleidsverklaring in onderdeel 3. 

In de praktijk betekent dit dat de klant de stappen 1 en 2 volledig en aantoonbaar heeft uitgevoerd, en de directie concreet beleid heeft voor het ontwerp, gebruik, onderhoud en de vervanging van de elektrische aandrijfsystemen met het oog op efficiëntieverbetering en energiebesparing.  

Uit de rapportage moet blijken welke aanpak is gevolgd. De rapportage moet ook een uitvoeringsplan te bevatten voor de maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar, en een beschrijving hoe structurele energiezorg in de organisatie is geborgd. Tenslotte moeten de al uitgevoerde maatregelen in de periode 2021-2023 zijn opgenomen. 

[*] Productieapparatuur en -installaties: hieronder vallen alle productiemachines, -apparaten en installaties gerelateerd aan het proces: voor de productie zelf, voor proceswarmte, proceskoude, procesverlichting en luchtbehandeling van de productieomgeving.

[**] Elektrische aandrijfsystemen zijn systemen voor bijvoorbeeld materiaaltransport, pomp-, ventilator-, koel- en persluchtsystemen en andere industriële elektrisch aangedreven machines. Een elektrisch aandrijfsysteem bestaat uit een elektromotor en een aangedreven apparaat, zoals een pomp, ventilator, compressor, machine. Het systeem heeft verder een motorregeling, soms een overbrenging en bijvoorbeeld bij een pomp een leidingsysteem met kleppen.

Bij investeringen in elektromotor (systemen) gaat het al snel om grote bedragen; niet zozeer de initiële investering zelf, maar de totale uitgaven aan energiekosten gedurende het gebruik. De aanschaf en onderhoud van elektromotoren bepalen slechts 4-5% van de Total Costs of Ownership. De overige 95-96% van de kosten zitten in de kosten van elektriciteit voor de aandrijving. Energie-efficiëntere aandrijvingen leveren een aanzienlijke kostenbesparing op met terugverdientijden van minder dan 5 jaar. In sommige gevallen is de Return On Investment (ROI) al binnen enkele maanden gerealiseerd.

Service contracting kan worden uitgebreid met diensten gericht op het systematisch optimaliseren van apparaten en systemen. Denk aan vernieuwing van oudere elektromotoren voor hoog efficiënte exemplaren, en monitoring van energie en assets met als doel preventive maintenance en efficiency en het signaleren van afwijkingen, inclusief analyses van systemen op verbetermogelijkheden.  

In samenwerking met partners kan ook de financiering van de implementatie van de verbeteringen worden uitgewerkt, op basis van gegarandeerde of gedeelde besparingsplannen met een overeengekomen terugverdientijd.  

Zie ook de brochure Realising energy efficiency projects though esco-partnerships. 

Wat is circulariteit precies? Hoe werkt dat in de praktijk? En welke kansen biedt het voor jouw bedrijf in de industrie? Laat je inspireren door praktische informatie en concrete voorbeelden om te bekijken of de eigen bedrijfsvoering ook circulair kan, zie Brochure Circulariteit

Een samenwerking tussen elektromotoren leverancier (ABB), recyclebedrijf en serviceprovider biedt klanten dubbel voordeel: efficiënter produceren en bijdragen aan concrete milieubesparing door materiaal circulariteit. Een pilot in Zweden heeft navolging gekregen in Nederland.  

Hoe groot is de markt van smart maintenance binnen de industrie? Welke trends zijn er te signaleren? En waar liggen de kansen op het gebied van: technische automatisering, elektromechanisch onderhoud en beheer, onderhoud en inspectie? Techniek Nederland heeft een marktverkenning uitgevoerd om antwoord te krijgen op deze vragen. Laat je inspireren en lees het rapport.

Heeft je klant een energiebesparingsplicht? Dan moet die daar één keer in de 4 jaar over rapporteren. Dit moet via de informatieplicht energiebesparing of via de onderzoeksplicht energiebesparing. Deze rapportages moet uiterlijk 1 december 2023 ingediend zijn via Mijn RVO. Daarnaast geldt er voor sommige bedrijven ook een rapportageverplichting volgens de Europese Richtlijn Energie-Efficiëntie (EED), de EED-auditplicht.  

Meer over Energiebesparingsplicht vanaf 2023 

Plichten met betrekking tot energiebesparing: met het ‘Stappenplan Rapportageplichten Energiebesparing’ kun je direct bepalen aan welke 3 rapportageplichten je moet voldoen: de Informatieplicht, de Onderzoeksplicht en/of de EED-auditplicht.

Bekijk Stappenplan Rapportageplichten Energiebesparing

Locaties met een jaarlijks energiegebruik vanaf 10 miljoen KWh elektriciteit of 170.000 m3 aardgas(equivalent) hebben mogelijk een onderzoeksplicht energiebesparing. De onderzoeksplicht is verbonden aan de energiebesparingsplicht uit het Besluit activiteiten leefomgeving. 

Meer over Onderzoeksplicht energiebesparing vanaf 2023

De informatieplicht energiebesparing is gekoppeld aan de energiebesparingsplicht uit het Activiteitenbesluit milieubeheer, het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) en het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Als je een energiebesparingsplicht hebt, moet je hierover eens in de 4 jaar rapporteren aan het bevoegd gezag, zoals gemeente of provincie. Dit is de informatieplicht.  

Meer over Informatieplicht energiebesparing vanaf 2023

De EED-auditplicht is een verplichting vanuit de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED). Heb je een EED-auditplicht? Dan moet je hierover eens in de 4 jaar rapporteren.  

Meer over EED-auditplicht

Voorlichtingsmateriaal van RVO over de energiebesparingsplicht vind je op https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiebesparingsplicht-2023/voorlichtingsmateriaal 

Energie besparen verlaagt productiekosten. En daarmee kan je klant ook voldoen aan de energiebesparingsplicht. Er zijn verschillende besparingstechnieken en financieringsopties voor de industrie.  Van welke industriële techniek maak je gebruik? Bekijk de besparingsopties en subsidie- en financieringsmogelijkheden per techniek.  

• Versnelde klimaatinvesteringen industrie (VEKI) 
• Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) 
• Industrie en Energie-investeringsaftrek (EIA) 
• Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) 
• Milieu-investeringsaftrek en Willekeurige afschrijving milieu-investeringen

.

Lees meer over Energiebesparing in de industrie

Op 23 januari 2024 organiseerde Techniek Nederland de workshop Energiebesparingsplicht Industrie en Analyse Aandrijfsystemen. In de workshop kwamen de volgende onderwerpen aan de orde:

• Inzicht in wet- en regelgeving Energiebesparingsplicht door Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO).
• Gevolgen (o.a. rapportageplicht) en kansen voor leden van Techniek Nederland
• Praktijkvoorbeelden kansen binnen de Industrie van SPIE Nederland: in plaats van: ‘u vraagt, wij draaien’, naar een pro-active houding met een gemeenschappelijke milieubijdrage.

Klik hier om te presentatie van deze workshop te downloaden.

Aandrijfsystemen bepalen voor ongeveer 70% het elektriciteitsverbruik van de Nederlandse industrie. Met de huidige moderne techniek is het mogelijk om 15 tot 20% energiebesparing te bereiken. 

Meer over Elektrische aandrijvingen in de industrie

Brochure met informatie en een stapsgewijze aanpak voor energiebesparing in elektrische aandrijvingen in de industrie. 

Meer over Best Practice Elektrische Aandrijvingen

Je kunt de gegevens ook direct gebruiken in het merk-onafhankelijke rekentool Motor Systems Tool. Met deze tool kun je de elektromotor, frequentieregelaar, overbrenging en applicatie doorrekenen op efficiency en energieverbruik, en mogelijkheden voor verbetering - direct doorrekenen en vergelijken.  

Meer over Rekentool Motor Systems Tool (MST)

Project 6-25, referenties naar producten en leveranciers van Automation & Digitization For Energy Performance - Industry 4.0. Lead van dit project is dat nieuwe technologieën die de procesefficiëntie kunnen verbeteren zijn – in tegenstelling tot waterstof, elektrificatie en CC(U)S – klaar voor grootschalige uitrol. Technologiebedrijven beschikken over een breed scala aan bewezen innovaties die nu al kunnen worden geïmplementeerd. Alleen al deze innovaties zouden de industrie kunnen helpen om al in 2025 een vermindering van de CO2-uitstoot met 6 miljoen ton te bereiken.