Zoals verwacht heeft het demissionaire kabinet geen verrassende plannen gepresenteerd op Prinsjesdag. Tegelijkertijd benadrukken politieke partijen van links tot rechts dat we niet nóg langer kunnen wachten met het aanpakken van de maatschappelijke opgaves waar we in Nederland voor staan.
Dat zijn we bij Techniek Nederland met de politiek eens. En dat kan ook. Want voor die maatschappelijke opgaves, zoals het vlot trekken van de woningmarkt, het toekomstbestendig maken van onze economie en het realiseren van de energietransitie zijn op korte termijn al belangrijke no-regret maatregelen te nemen. Maatregelen waar de bedrijven in de technieksector voor in de startblokken staan. Hieronder noemen we er een aantal.
Investeren in techniekonderwijs
In alle toekomstscenario’s hebben we veel meer jongeren nodig die kiezen voor techniekonderwijs. Dat gebeurt niet vanzelf, dat moet en kan ook actief gestimuleerd worden vanuit de overheid. Daar is wel haast bij, want momenteel verdwijnen er in bepaalde regio’s juist techniekopleidingen.
Het goede nieuws is dat de huidige minister met het onderwijs en het bedrijfsleven werkt aan een Onderwijspact dat is voorzien voor het einde van dit jaar. Daarin wordt onder meer besloten over een nieuw bekostigingsmodel voor het mbo onderwijs. Dit is dé gelegenheid om echt te kiezen voor het stimuleren van mbo opleidingen die onze maatschappij in het hele land nodig heeft: in de techniek, in de zorg en in het onderwijs. Kabinet en Kamer moeten dan wel bereid zijn om aan de andere kant opleidingen die we veel minder nodig hebben te ontmoedigen.
Zorgen voor een toekomstbestendig energienet
Over wat er nodig is om de energietransitie te laten slagen, de klimaatdoelen te halen en dat op een voor alle burgers en bedrijven zo eerlijk mogelijke manier valt enorm veel te zeggen. Zowel wat er nog mist aan de plannen in de begroting van 2026, als wat er nodig is op de langere termijn. Maar ook hier geldt dat voor welke route en snelheid je ook kiest, er in alle gevallen wel één belangrijke randvoorwaarde is waar sowieso aan gewerkt moet worden: een toekomstbestendig energiesysteem.
Met toekomstbestendig bedoelen we niet alleen een zwaarder, uitgebreider energienet. Dat is zeker nodig en daar wordt de komende jaren ook veel in geïnvesteerd. Maar we hebben ook een ander energienet nodig, dat veel flexibeler is, waardoor aanbod en verbruik van energie beter gematcht en benut kunnen worden. Daar bestaan technische oplossingen voor die we op korte termijn kunnen inzetten. Maar die moeten wel grootschalig en structureel ingezet kunnen worden, want met alleen tijdelijke noodmaatregelen redden we het niet. Hier zijn de 20.000 bedrijven die nu al een tijd op een wachtlijst staan niet mee geholpen. Hoe langer we wachten, hoe groter het probleem wordt. Niet alleen voor bedrijven, maar óók voor consumenten.
We kunnen niet meer toe met een energiesysteem dat decennia terug ontworpen is. Wij roepen partijen daarom op om bij de begrotingsbehandeling de noodzaak van investeren in een flexibeler energienet te agenderen.
Onderhoud en verslimming van onze infrastructuur
Iedereen is het erover eens dat onze wegen, bruggen en tunnels hard toe zijn aan onderhoud en vernieuwing. Daar wordt door overheid en bedrijfsleven ook hard aan gewerkt. Het jaarlijkse instandhoudingsbudget voor het hoofdwegennet, hoofdvaarwegennet en hoofdwatersysteem van Rijkswaterstaat groeit weliswaar door naar ruim € 3 miljard euro in de periode tot 2030, maar daarmee kunnen helaas lang niet alle ambities gerealiseerd worden.
Bijkomende probleem is de beschikbare arbeidscapaciteit. Met name aan de kant van de overheidsdiensten die zich met de aanbesteding en uiteindelijke uitvoering bezighouden. Niet alleen landelijk, maar vooral ook lokaal en regionaal. Daardoor gaat de schop de grond maar niet in. Hier is meer landelijke regie nodig.
Hoe langer we wachten, hoe meer het gaat kosten. Niet alleen aan directe kosten, maar ook indirecte kosten: zonder het benodigde budget en landelijke regie valt er namelijk niet goed te plannen. Dan staan we straks onnodig veel en lang in de file, omdat dan allerlei wegen en bruggen tegelijk moeten worden aangepakt.
Hervormen van de arbeidsmarkt
Onze huidige arbeidsmarkt is niet meer te vergelijken met die van 1990 en onze toekomstige economie vraagt al helemaal om hervorming van de arbeidsmarkt. Voor die onvermijdelijk hervorming heeft de Commissie Borstlap vijf jaar geleden heel goede voorstellen gedaan. ‘Flex’ kon hiermee minder ‘flex’ worden en ‘vast’ minder ‘vast’. We zien helaas dat er tot nu toe nog weinig is besloten over deze hervormingsvoorstellen. Met name over de voorstellen die werkgevers nodig hebben. Daar zouden minister en Kamer nu alsnog mee aan de slag kunnen gaan.
Ook kan men verder met het behandelen van de wetgeving rondom zzp-ers die al voor de zomer is ingediend. Niet alleen het wetsvoorstel van het kabinet (wet Vbar), maar ook het initiatiefwetsvoorstel van vier partijen in de Tweede Kamer. Beide voorstellen zijn immers niet controversieel verklaard.