FAQ Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb)

Een instrument voor kwaliteitsborging is een certificeringsregeling voor kwaliteitsborgers, waarin eisen aan zijn processen en zijn vakbekwaamheid worden gesteld. Instrumenten worden opgenomen in een openbaar register van de TloKB op www.tlokb.nl.

Burgerlijk Wetboek

1. Verruiming aansprakelijkheid aannemer;
   de aannemer is na de oplevering ook aansprakelijk voor gebreken aan het werk die bij de oplevering niet zijn ontdekt, tenzij deze niet aan de aannemer zijn toe te rekenen
2. Verruiming waarschuwingsplicht
   de aannemer moet schriftelijk en voldoende duidelijk de opdrachtgever waarschuwen voor eventuele gebreken en de gevolgen
3. Opleverdossier;
   bij de melding dat het werk gereed is om te worden opgeleverd moet de aannemer een ‘opleverdossier’ aan de opdrachtgever verstrekken
   

   Stelsel kwaliteitsborging (Woningwet)

4. Private kwaliteitsborger;
   Voor dat het werk in gebruik wordt genomen is een goedkeuring van een kwaliteitsborger vereist. Kwaliteitsborgers zullen daarom het werk van de aannemer, maar ook het werk van onderaannemers en toeleveranciers toetsen gedurende de uitvoering.

De aansprakelijkheid van de aannemer verandert. De aannemer is ook na de oplevering aansprakelijk voor gebreken aan het werk die bij de oplevering niet zijn ontdekt, tenzij deze niet aan de aannemer zijn toe te rekenen.

Voor (ver)bouwen is meestal een omgevingsvergunning voor bouwen nodig. Soms heb je geen omgevingsvergunning nodig, bijvoorbeeld voor gewoon onderhoud of het plaatsen van een dakkapel aan de achterkant van uw woning.

Vergunningsvrije werken zijn onder meer:

• Gewoon onderhoud van een bouwwerk, voor zover detaillering, profilering en vormgeving van dat bouwwerk niet wijzigen.
• Een verandering van een bouwwerk, mits wordt voldaan aan de volgende eisen:
  1. geen verandering van de draagconstructie,
  2. geen verandering van de brandcompartimentering of beschermde subbrandcompartimentering,
  3. geen uitbreiding van de bebouwde oppervlakte,
  4. geen uitbreiding van het bouwvolume.

Meer informatie vind je op de website van de Rijksoverheid.

In Artikel 2.17 van het Bouwbesluit 2012 wordt beschreven welke bouwwerken onder het stelsel van kwaliteitsborging vallen:

1. Categorieën bouwwerken als bedoeld in artikel 7ab, eerste lid, van de Woningwet zijn te bouwen bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1 als bedoeld in het tweede lid en die geen bouwwerk zijn als bedoeld in artikel 2.27.
2. Een te bouwen bouwwerk valt onder gevolgklasse 1 als:
   1. het bouwwerk geen rijksmonument, voorbeschermd rijksmonument, provinciaal monument, voorbeschermd provinciaal monument, gemeentelijk monument of voorbeschermd gemeentelijk monument is;
   2. het bouwwerk alleen ten dienste staat van een gebruiksfunctie als bedoeld in het derde lid;
   3. voor het in gebruik nemen of gebruiken van het bouwwerk geen gebruiksmelding als bedoeld in artikel 6.7, eerste lid, is vereist;
   4. bij het bouwen van het bouwwerk geen gelijkwaardige maatregel wordt toegepast in verband met een in dit besluit uit het oogpunt van constructieve veiligheid of brandveiligheid gestelde regel;
   5. toepassing is gegeven aan NEN 6060 of NEN 6079 bij het bepalen van de gebruiksoppervlakte van een brandcompartiment;
   6. het bouwwerk behoort tot een geval waarin een milieubelastende activiteit niet vergunningplichtig is op grond van hoofdstuk 3 van het Besluit activiteiten leefomgeving.
3. De gebruiksfunctie, bedoeld in het tweede lid, onder b, is:
   1. een niet in een woongebouw gelegen grondgebonden woonfunctie, niet zijnde een woonfunctie voor zorg of een woonfunctie voor kamergewijze verhuur, en nevenfuncties daarvan;
   2. een woonfunctie en nevenfuncties daarvan, voor zover het bouwwerk een drijvend bouwwerk betreft;
   3. een niet in een logiesgebouw gelegen grondgebonden logiesfunctie;
   4. een industriefunctie en nevengebruiksfuncties daarvan, voor zover het bouwwerk uit niet meer dan twee bouwlagen bestaat;
   5. een nevengebruiksfunctie van een andere gebruiksfunctie dan die genoemd in dit lid, voor zover gelegen in een bijbehorend bouwwerk van niet meer dan twee bouwlagen;
   6. een bovengronds gelegen bouwwerk geen gebouw zijnde voor een infrastructurele voorziening bestemd voor langzaam verkeer, voor zover niet gelegen over een rijks- of provinciale weg en met een te overbruggen afstand van niet meer dan 20 meter; of
   7. een ander bovengronds gelegen bouwwerk geen gebouw zijnde dat niet hoger is dan 20 meter, met uitzondering van een infrastructurele voorzieningen bestemd voor verkeer anders dan bedoeld onder f en bouwwerken met een waterkerende functie.

De Wet Kwaliteitsborging is tot stand gekomen om de kwaliteit van het bouwen te verbeteren en de positie van de opdrachtgever te versterken. De wetgever wil deze doelen bereiken door het stelsel van kwaliteitsborging in de Woningwet en de aansprakelijkheid van de aannemer in het Burgerlijk Wetboek aan te passen.

De wet is in mei 2019 aangenomen door de Eerste Kamer. De wet wordt gefaseerd ingevoerd. Op dit moment staat invoering gepland op 1 januari 2024 voor alle Burgerlijk Wetboek maatregelen en voor gevolgklasse I voor nieuwbouw.

Voor de meeste wijzigingen is overgangsrecht geregeld. Dat betekent dat die wijzigingen alleen gelden voor overeenkomsten gesloten na 1 januari 2024. Ten aanzien van de waarschuwingsplicht geldt geen overgangsrecht. Dat betekent dat ook in lopende projecten vanaf 1 januari 2024 schriftelijk en ondubbelzinnig gewaarschuwd moeten worden waarbij ook de gevolgen hiervan moeten worden vermeld.

Ten aanzien van het opleverdossier is vooralsnog geen overgangsrecht geregeld. Deze wordt zo'n 6 maanden na inwerkingtreding verwacht.

De Wkb is van toepassing op aanneming van bouwwerken, dus op het geheel van bouwkundige èn installatietechnische ingrepen.

Je bent volgens de Wkb als installateur een aannemer met alle verplichtingen die ook een bouwaannemer heeft. Je zult dus moeten voldoen aan de eisen die de wkb stelt, zoals in overleg met de opdrachtgever een kwaliteitsborger aanstellen (als je hoofdaannemer bent bij nieuwbouw in gevolgsklasse 1) en alle informatie bij oplevering in een opleverdossier verstrekken.

Voor de wet is een onderaannemer ook een aannemer van werk, dus de Wkb geldt ook voor installateurs die als onderaannemer betrokken zijn bij bouwprojecten.

Volgens de wet vallen ook zzp’ers en/of klusbedrijven onder de definitie van aanneming van werk. Dus ook op hen is de Wkb van toepassing.

Voor alle aanneming van (ver)bouwwerken geldt de versterkte aansprakelijkheid, de aanscherping van de waarschuwingsplicht en de verplichting een consumentendossier op te leveren. Voor bouwwerken in Gevolgklasse 1 is ook toetsing en toezicht door een kwaliteitsborger vereist én een dossier voor het bevoegd gezag.

De regels voor nieuwbouw treden per 1 januari 2024 in werking. Voor verbouw is dit per 1 januari 2025.

De aannemer is alleen aansprakelijk als:

• Duidelijk is dat er een gebrek (bouwfout) is, en het gebrek aan de aannemer toe te rekenen is. Daarvoor geldt een omgekeerde bewijslast.
• De aannemer is dus niet aansprakelijk voor (ontwerp)fouten van derden.
• De opdrachtgever moet een gebrek direct bij ontdekken melden en kan dat binnen 20 jaar vorderen bij de rechter.

De aannemer moet de opdrachtgever schriftelijk en in begrijpelijke taal waarschuwen voor fouten of onduidelijkheden in de opdracht. Ook moet hij wijzen op de gevolgen daarvan voor de kwaliteit van het bouwwerk. De aannemer is alleen aansprakelijk voor de gevolgen van het niet naleven van de waarschuwingsplicht. Niet voor de fouten van derden.

Het opleverdossier(consumentendossier) bevat gegevens waaruit blijkt dat de aannemer aan zijn verplichtingen uit hoofde van de aannemingsovereenkomst heeft voldaan. Bijvoorbeeld tekeningen, berekeningen en een opgave van de gebruikte materialen en informatie over het gebruik en het onderhoud van het werk. Een opleverdossier is verplicht voor alle opdrachtgevers, particulier of bedrijf.

Op verzoek van BZK heeft NEN een Nederlandse Praktijkrichtlijn opgesteld waarin een uitwerking gegeven is van het consumentdossier: NPR 8092. Download deze gratis op de website van NEN: NPR 8092 (www.nen.nl).

Het consumentendossier bevat tekeningen en berekeningen van het tot stand gebrachte bouwwerk en de bijbehorende installaties, een beschrijving van de toegepaste materialen, installaties en gebruiksfuncties van het bouwwerk, garantiebewijzen, gebruiksaanwijzingen en advies voor onderhoud. U mag het dossier volgens de NPR 8092 Consumentendossier opstellen, maar dat is niet verplicht. Leg de inhoud van het dossier altijd vast in het contract met je opdrachtgever.

Een volledig opleverdossier(consumentendossier) bevat de rapportages van de kwaliteitsborger(indien van toepassing), de tekeningen, berekeningen van het bouwwerk en de installaties én een beschrijving van de toegepaste materialen, installaties, en de gebruiksfuncties van het bouwwerk. Daarnaast moeten installateurs en bouwers informatie aanleveren die nodig is voor gebruik en onderhoud van het bouwwerk. Het is dus van belang om alles goed te documenteren, certificaten zijn daar onderdeel van. Leg de inhoud van het dossier altijd vast in het contract met je opdrachtgever.

Een opleverdossier moet geleverd worden voor alle aanneming van bouwwerken. Alleen als partijen onderling overeenkomen, en dit in contract vastleggen, dat geen dossier hoeft te worden geleverd, kunt u dit achterwege laten. Het consumentendossier hoeft niet digitaal te zijn, het mag ook een fysieke map zijn.

De kwaliteitsborger moet erop toe zien dat het bouwwerk voldoet aan de eisen van het Bouwbesluit/BBL.  Om dat te waarborgen is hij bij alle stappen van het bouwproces betrokken. De kwaliteitsborger toetst en controleert tekeningen en adviesrapporten. Tijdens de bouw houdt hij toezicht op de kwaliteit. De kwaliteitsborger verklaart bij oplevering dat het gerechtvaardigde vertrouwen bestaat dat werk voldoet aan de gestelde eisen.

De kwaliteitsborger is onafhankelijk, en mag niet op een andere manier (bijvoorbeeld als ontwerper of bouwer) bij het bouwwerk betrokken zijn. Een kwaliteitsborger doet zijn werk aan de hand van een instrument voor kwaliteitsborging, en is opgenomen in een register.

Het gaat om de kwaliteit van ontwerp en uitvoering van het bouwwerk en de installaties. Die moet zodanig zijn dat het eindresultaat aan de voorschriften van het Bouwbesluit en aan de contractuele eisen voldoet. Bij het Bouwbesluit gaat het hier specifiek om de eisen in de hoofdstukken 2 tot en met 6. Dat zijn de publiekrechtelijke eisen waar de kwaliteitsborger op toeziet. Daarnaast kunnen er aanvullende eisen gesteld worden, zoals voor goed en deugdelijk werk of bepaalde contractuele afspraken. Dat is het privaatrechtelijke deel. 

Door systematisch controles uit te voeren en de resultaten vast te leggen. Door een dossier op te bouwen, waarin u tijdens alle fases van het bouwtraject bewijslast toevoegt. Te beginnen bij de ontwerptekeningen, constructieberekeningen en de berekeningen voor de wettelijke eisen uit het Bouwbesluit aan bijvoorbeeld de constructie, isolatie en geluid. Tijdens de bouw voegt u daar rapporten van kwaliteitscontroles aan toe, foto’s en certificaten, prestatierapporten en informatie over de gebruikte materialen en installaties. Uit dit alles moet blijken dat aan de gestelde eisen van het Bouwbesluit is voldaan. Vanuit uw eigen kwaliteitsdossier stelt u het opleverdossier voor uw opdrachtgever samen, en uw aandeel in het dossier bevoegd gezag. Als ook de kwaliteitsborger dat na controle vaststelt, geeft hij/zij daar een verklaring van af, dat bij het dossier bevoegd gezag wordt gevoegd.

Wie de kwaliteitsborger contracteert, is niet wettelijk bepaald. Dat kan de aannemer of de opdrachtgever zijn. De architect mag dat ook, maar hij mag niet zelf de kwaliteitsborger zijn. Een aannemer kan dus zelf – al dan niet in overleg met zijn opdrachtgever – een kwaliteitsborger kiezen. De toegelaten instrumenten en de bijbehorende kwaliteitsborgers staan straks in een landelijk, openbaar register opgenomen.

Ja, er zijn al een vijftal instrumenten van kwaliteitsborging met een (voorlopige) toelating. Deze zijn:

1. KOMO instrument Kwaliteitsborging (KiK) Stichting KiK/KOMO
2. Verbeterde Kwaliteitsborging (VKB) instrument SWK (alleen voor aangesloten leden)
3. Technical Inspection Service (TIS) TIS Branchevereniging
4. Woningborg Kwaliteitsborging Instrument (WKI) Woningborg
5. Kwaliteitsborging Garantiewaarborg (KGW) Stichting Garantiewaarborg
6. Instrument Kwaliteitsborging KGW
7. BK-app Bouw Kwaliteit App