Hemelwatersystemen en grijswatersystemen

De toepassingen van hemelwater- en grijswatersystemen vragen om specifieke opslag- en distributiesystemen met geïntegreerde filters en pompen. In seriematige bouw kunnen centrale hemelwater-opvangsystemen de druk op drinkwater verminderen. Regenwater wordt opgeslagen en gebruikt voor niet-drinkbare toepassingen, zoals toilet, wasmachine en irrigatie of koelwater in utiliteit.

Hemelwatersystemen

Hemelwatersystemen zijn installaties die regenwater opvangen en afvoeren, vaak met als doel hergebruik of vertraagde afvoer naar het riool. Ze zijn essentieel in het kader van klimaatadaptatie: piekbuien nemen toe en rioolstelsels raken sneller overbelast. De toepassingen zijn:

• Infiltratie: regenwater wordt in de bodem geïnfiltreerd via infiltratiekratten of wadi’s.
• Opslag & hergebruik: regenwater wordt opgeslagen in tanks en gebruikt voor toiletspoeling, wasmachines of tuinirrigatie.
• Afkoppeling: scheiden van regenwaterafvoer van vuilwaterafvoer (vuilwaterriool).

Essentiele technische kennis:

• Afkoppeltechnieken: Inzicht in welke systemen en ondergronden geschikt zijn voor infiltratie of opslag.
• Dimensionering: Kunnen berekenen hoeveel regenwater opgevangen moet worden op basis van dakoppervlak, neerslagdata en type toepassing.
• Systeemkennis: Begrijpen hoe filters, pompen, buffertanks en overloopvoorzieningen functioneren en onderhouden moeten worden.
• Wet- en regelgeving: Op de hoogte zijn van lokale eisen (bijv. verplicht afkoppelen, vergunningen) en relevante normen (NEN, Waterwerkbladen).
• Gebouwbeheer (BMS): Bij grotere gebouwen moet het hemelwatersysteem kunnen worden aangesloten op een Building Management System voor monitoring en aansturing.

Wat moet/kan de installateur doen?

Inventarisatie & ontwerp

• Analyseer het dakoppervlak en bereken de benodigde opvangcapaciteit.
• Beoordeel of infiltratie of hergebruik het meest geschikt is voor de situatie.
• Ontwerp een gescheiden leidingsysteem voor hemel- en vuilwater.
• Kies en positioneer de juiste componenten: kratten, pompen, filters, tanks.

Installatie

• Monteer en sluit hemelwaterafvoeren, infiltratievoorzieningen of opslagtanks correct aan.
• Integreer pompen en besturing indien het systeem actief water moet verplaatsen.
• Zorg voor een veilige en onderhoudsvriendelijke toegang tot filters en technische delen.

Advies & onderhoud

• Informeer de opdrachtgever over gebruik en beheer van het systeem.
• Stel een onderhoudsplan op, inclusief inspectie-intervallen voor filters, pompen en eventuele storingsmelding
• Ondersteun bij het aanvragen van eventuele subsidies of melden bij de gemeente.

Grijswatersystemen

Van een grijswatersysteem is sprake als gebruikt drink-/warmtapwater, van bad, douche, wasmachine en condens afvoer na zuivering opnieuw wordt gebruikt voor beperkte toepassing (toilet, wasmachine, irrigatie, zwembad) mits aan de wet- en regelgeving wordt voldaan. In utiliteit/collectieve installaties mag het alleen voor toiletspoeling worden gebruikt. In pilots is ontheffing mogelijk.

Essentiele technische kennis:

• waterkwaliteit en zuiveringstechniek; kennis van types grijswater, verschil tussen mechanische filtering, biologische zuivering, membraanfiltratie en UV-desinfectie, kwaliteitseigen voor hergebruik
• leidingontwerp en scheiding; correct ontwerpen van leidingsystemen met gescheiden grijs-, zwart- en hergebruikwater, kleurcodering en terugstroombeveiliging en het ontwerpen van buffertanks en nooddrinkwateromschakeling.
• hygiëne en veiligheid; legionellapreventie toepassen, en spoelprogramma's en thermisch of chemisch onderhoud kennen.
• normen en richtlijnen; toepassing van NEN 1006, waterwerkblad 1.4G en ISSO 70.1
• integratie en besturing; aansturing van gebouwbeheersystemen en monitoring van debieten, kwaliteitsparameters en foutdetectie.

Wat moet/kan de installateur doen?

Inventarisatie & advies

• Bepaal welke waterstromen (bijv. douche, bad, wasmachine) geschikt zijn voor grijswateropvang.
• Analyseer de hergebruiktoepassing: waarvoor wordt het water opnieuw gebruikt?
• Geef advies over geschikte zuiveringstechniek en bufferopslag.
• Breng de vereiste leidingenscheiding en terugslagbeveiliging in kaart.

Ontwerp en voorbereiding

• Ontwerp gescheiden leidingsystemen voor zwart, grijs en hergebruikt water.
• Selecteer en positioneer filters, zuiveringsmodules, opslag- en pompsystemen.
• Plan een automatische omschakeling naar drinkwater voor noodvoorziening.
• Check vereisten voor monitoring en integratie in gebouwbeheersystemen (BMS).

Installatie

• Monteer grijswaterleidingen, pompen, zuiveringseenheden en buffertanks volgens de geldende richtlijnen.
• Zorg voor duidelijke markering van leidingen en correcte terugstroombeveiliging.
• Koppel het systeem eventueel aan het BMS of meldsysteem.

Beheer en onderhoud

• Stel een onderhouds- en spoelprotocol op (bijv. maandelijks filteronderhoud, legionellabeheer).
• Geef gebruikersinstructies over wat wel en niet in het systeem mag belanden.
• Voer periodieke controles uit op waterkwaliteit, doorstroming en systeemstatus.

Wat betekent dit voor de installateur in het algemeen?

Voor de installateur betekent dit een verruiming van het vakgebied: van louter leidingen en aansluitingen naar duurzaam watermanagement. Belangrijke vaardigheden zijn:

• Systeemdenken: koppeling tussen verschillende waterstromen.

• Kennis van zuiveringstechnologie, retourleidingen en monitoring.

• Toepassen van normering en regelgeving zoals de NEN 1006, de Waterwerkbladen etc.

• Adviseren van opdrachtgevers over duurzame keuzes.